Podstawą działalności jednostki gospodarczej w warunkach rynkowych jest generowanie dochodów. Niezależnie od formy własności podstawowym zadaniem przedsiębiorstwa jest przynoszenie dochodu swojemu właścicielowi. Oznacza to, że zarówno spółka cywilna osób fizycznych, spółka jawna czy też przedsiębiorstwo państwowe powinno generować dochód. Dochód, czyli zysk jaki może firma generować, jest ściśle związany z dwiema wielkościami ekonomicznymi. Chodzi o przychód i koszt.
Przychód
Przychód to kwoty należne podmiotowi gospodarczemu z tytułu sprzedaży produktów gotowych lub odsprzedaży składników majątkowych. Są to też dywidendy otrzymane z tytułu posiadania akcji obcych i dyskonta otrzymane przy zakupie weksli, czeków obcych i papierów wartościowych. Ponadto do przychodu zaliczamy kwoty należne z udziałów oraz dodatnie różnice kursowe powstałe przy sprzedaży akcji i obligacji obcych.
Koszt
Kosztem natomiast nazywamy wyrażoną w pieniądzu wartość pracy żywej i uprzedmiotowionej. Praca ta musi być zużyta w celu wytworzenia określonego wyrobu czy świadczenia określonej usługi. Do kosztów bywają zaliczane również wszelkie opłaty ponoszone w związku z istnieniem i funkcjonowaniem przedsiębiorstwa.
Rachunek kosztów
Kluczowe znaczenie dla właścicieli przedsiębiorstw powinna mieć właściwa relacja pomiędzy uzyskiwanymi przychodami a ponoszonymi w trakcie działalności kosztami. Nie jest możliwe dokonywanie racjonalnych decyzji gospodarczych bez niezbędnych do ich podjęcia informacji o poziomie kształtowania się kosztów. Informacje te mogą być zbierane w różnych przekrojach ewidencyjnych. Dobór właściwego systemu ujmowania kosztów jednostki będzie uzależniony od zapotrzebowania na informacje dotyczące kosztów.
Rachunek kosztów jest niewątpliwie częścią rachunkowości finansowej jak i rachunkowości zarządczej. Informacje generowane przez rachunkowość finansową są następnie wykorzystywane dla celów decyzyjnych w ramach rachunkowości zarządczej.
Rachunek kosztów obejmuje:
– badanie warunków, w jakich są ponoszone koszty
– prognozę wielkości przyszłych kosztów (budżetowanie, planowanie)
– dokonanie pomiaru, zbieranie i tworzenie bazy informacyjnej kosztów
– transformacje posiadanych zbiorów kosztów na inne wg zadanych przekrojów (w zależności od potrzeb analitycznych i wymogów formalnych)
– prezentację i interpretację poniesionych przez podmiot kosztów
Istotnym zadaniem jest jednak dostarczenie informacji dla potrzeb operatywnego zarządzania. Dla potrzeb zarządzania rachunek kosztów spełnia funkcje planistyczne, organizatorskie, kontrolne, koordynacyjne, a także motywacyjne.